Is archeologisch onderzoek wel of niet nodig bij een bouwvergunning?

In onze aardkorst zit nogal het een en ander verscholen. Door de loop der jaren worden regelmatig archeologische vondsten gedaan. Voordat er een woning wordt gebouwd of er een weg wordt aangelegd op zo een waardevol stuk grond moet er sinds 2007 eerst worden onderzocht of er daadwerkelijk archeologische vondsten liggen begraven op zo een stuk bouwgrond. Doordat de vondsten vaak zeer ondiep liggen zijn deze gevoelig voor bouw- en graafactiviteiten. De plicht tot archeologisch onderzoek wordt momenteel beheerd via het overgangsrecht van de Erfgoedwet en vanaf 2021 zal dit worden geregeld via de nieuwe omgevingswet.

Verdrag

Het Europese verdrag inzake de bescherming van archeologisch erfgoed ligt ten grondslag aan de verplichtingen om archeologische vondsten op te speuren alvorens men in aanmerking komt voor een bouwvergunning. Het verdrag en verdere beslissingen worden verder grotendeels door gemeenten opgepakt vanwege het bepalen van het ruimtelijke beleid. Het kan namelijk voorkomen dat u te maken krijgt met archeologische grond bij de aanvraag van een bouwvergunning of bestemmingsplan. Dit is afhankelijk van de bouwplaats in het plangebied. In het geval van waardevol erfgoed moet u archeologisch onderzoek bouwvergunning uit laten voeren.

Verplichting

Indien er in het plangebied vermoeden is van archeologisch erfgoed, is een archeologisch onderzoek bouwvergunning eerst verplicht. Dit zal als eerste door de gemeente worden bepaald. Maar sommige locaties worden beheerd door het rijk van de overheid. (Rijksdienst cultureel erfgoed) Als het om een monument gaat dat wettelijk beschermd is kan de rijksdienst ondergrenzen vast stellen wat inhoudt dat er een maximaal aantal meters diep gegraven mag worden bijvoorbeeld. Indien deze grenzen worden overschreden kan men alsnog verplicht worden archeologisch onderzoek te laten uitvoeren. Voor archeologisch onderzoek bouwvergunning moet worden betaald omdat de aanvrager zorgt dat er wordt gegraven. Normaal gesproken wil men archeologische vondsten vooral met rust laten om hun waarde generaties lang te behouden. Indien er dan toch wordt ingegrepen doordat er onderzoek wordt verricht wordt er een bijdrage gevraagd voor het graafwerk en de verstoring van het gebied.

Bepaling door gemeente

Aan de hand van bodemopbouw kan de gemeente bepalen of er archeologische verwachtingen zijn. Denk aan geschiedenis van het landschap zoals gebruik van menselijk gereedschap, prehistorie, eerdere vondsten en bodemreliëf. Hiervoor zijn verwachtingskaarten beschikbaar die verschillende zones aangeven in het gebied. Dit kunnen lagere, middelbare of hogere zones zijn. Tevens zijn er speciale AMK classificaties wat inhoud dat er archeologische waarden zijn geordend op een archeologische monumentenkaart. Deze kaarten zijn dan meestal omgezet in archeologische beleidskaarten welke de bodem voor bestemmingsplannen vormen. Aan de hand van deze kaarten kan ook een inschatting worden gemaakt van onder andere de diepteligging van bepaalde archeologische vondsten. Het is verstandig om zo vroeg mogelijk tijdens een bouwproject te starten met archeologisch onderzoek. Het onderzoek kan aardig wat tijd in beslag nemen omdat er bepaalde punten als beslissingsmomenten in zitten verwerkt. Flexibiliteit is hierin erg belangrijk om vertraging te voorkomen.